ती. बाबांना प्रमोदिनीचा साष्टांग नमस्कार.

बाबा, माझ्या लग्नानंतर आपण मला ६.११.१९८० रोजी, एक पत्र लिहिले होते. त्यानंतर आपली कधी कधी प्रत्यक्ष भेटही झाली. पण नेहमी प्रपंचाविषयी बोलणे व्हायचे आणि पत्राविषयी नाही. म्हणूनच आज मी हे लिहीत आहे.

लग्नापूर्वी आपला प्रत्यक्ष सहवास मला बरीच वर्षे लाभला. आपण मला सर्वतोपरी मार्गदर्शन केले , खूप शिकवले. “नामाचा अभ्यास वाढवावा, त्यानेच जीवनात समाधान मिळते.” असे आपले सांगणे असे. पण बाबा नामाचा अभ्यास वाढविणे मला जमले नाही, हे मनापासून कबूल करते. त्याबद्दल क्षमा असावी. याचे वाईट वाटत आहे. यापुढे मी नक्की प्रयत्न करीन.

प्रत्यक्ष नसला, तरी मानसिक पातळीवरचा आपला सहवास मला कायम आहेच. रा. श्रीपाद दादा आणि सौ. शोभना वहिनी , यांचेही मला मार्गदर्शन असते. बाकी सर्व व्यवस्थित आहे.

–  आपली, प्रमोदिनी दाते. ( सौ. नीति मुकुंद गद्रे. )

इ.स. १९८५ मधे बाबांना खूप ताप आला. छाती कफाने भरली होती. बोलताना धाप लागत होती. वैद्यकीय सल्ल्यानुसार त्यांची रक्त तपासणी करण्यासाठी मला संधी देण्यात आली होती. त्यांच्या रक्ताचा नमूना बाटलीत काढून घेतल्यानंतर मला राहवेना. म्हणून मी म्हटलं, “बाबा, तुम्हाला खूप त्रास होतोय. केवढा ताप आणि अशक्तपणा आला आहे! या रविवारी निरुपणाचा त्रास न घेतलातर बरे होईल. विश्रांती नाही का घेणार?”

निरुपण न करता विश्रांती घेणे ही कल्पनाच त्यांना सहन झाली नाही. अत्यंत अशक्तपणा आलेला असतानाही ते ताड्कन बिछान्यात उठून बसलेआणि ठासून शब्दा-शब्दावर जोर देत म्हणाले, “गुरुआज्ञा म्हणजे काय हे कळतं का तुम्हाला? माझ्या जिवात जीव असेपर्यंत, शेवटच्या श्र्वासापर्यंत मी निरुपण सोडणार नाही, माझ्या गुरुची मला आज्ञा आहे, समजलांत? “

हे बोलतानाही त्यांना धाप लागली होती, कपाळावर घाम आला होता, त्यांच्या डोळ्यांतील तेज मला सहन झालं नाही. त्यांच्यापुढे नतमस्तक होऊन मी घरी आले.खरोखरच बाबांनी आपला शब्द खरा केला. १९९७ च्या डिसेंबर महिन्यात श्री महाराजांच्या पुण्यतिथीच्या वेळी अक्षरशः बिछान्याला खिळलेले असतानाही त्यांनी निरुपणे केली. अखेरचा श्र्वास चालू असेपर्यंत नामाचे, ईश्र्वरभक्तीचे महत्व लोकांना सांगत राहिले. ही गुरुनिष्ठा आम्ही पाहिली. अंतःकरण गलबलून गेलं, अश्रू ही मुके झाले.

–  सौ. माधवी. श. कवीश्र्वर

“श्रीराम समर्थ”

ति. बाबा ( प्रो. के. वि. बेलसरे )

ज्या व्यक्तिमुळे आमचं जीवन जगण श्रीमंत, समृद्ध झाले त्यांच्याबद्दल लिहिणे कठीण आहे. प्रयत्न करते.

ति. बाबा हे श्री.महाराजांचे ( श्री.ब्रह्मचैतन्य गोंदावले महाराज) निष्ठावंत साधक, भक्त शिष्य. ते विनोदाने, “ मी महाराजांचा बोंबल्या आहे” असे म्हणत. यावरुन त्यांच्यातील लीनता, नम्रता दिसून येते.

श्री. महाराजांचे त्यांच्यावर अत्यंत प्रेम होते. श्री. महाराजांचा निरोप सांगण्यासाठीच त्यांचा जन्म झाला होता असे वाटते.

श्री. महाराज हे नामावतार होते. सबंध आयुष्यभर ति. बाबांनी महाराजांचा निरोप महणजेच नामाचे महत्व, जे जे त्यांच्या संपर्कात आले त्यांना सांगितले. जगभरातून लोक त्यांना, आपल्या शंका विचारायला येत आणि समाधान पावून जात.

त्यांनी स्वतःच्या साधनमार्गातील अभ्यासापासून ते त्यांचे जवळील सर्व परमार्थ मार्गातील ज्ञान जगासाठी पुस्तकरुपाने ठेवले आहे. स्रर्व स्वानुभवाचे असल्यामुळे, “बोले तैसा चाले” ही उक्ती त्यांना चपलखपणे लागू पडते.

श्री. महाराजांची आज्ञा आली म्हणून त्यांनी प्रवचने केली. आणि ती आज्ञा त्यांनी शेवटच्या क्षणापर्यंत पाळली. ते आज्ञापालनाचा आदर्श होते.

अतिशय अभ्यासू वृत्तीमुळे, त्यांची प्रवचने म्हणजे अप्रतिम श्रवणकाळ असायचा. अध्यात्म शक्य तितक्या सोप्या शब्दांत सांगायचे. मधेच हलकासा विनोद आणि जगभरातील तत्वज्ञान्यांच्या विचारांचा असा अध्यात्मिक जगप्रवास असायचा. चार हजार ग्रंथ वाचले पण नामाला पर्याय नाही, हा श्री. महाराजांचा निरोप अत्यंत कळकळीने त्यांनी सर्वांपर्यंत पोहोचवला.

“परमार्थ म्हणजे काय ते या जन्मात समजून तरी घ्या.” असे ते नेहमी म्हणत.

“प्रपंचात राहून परमार्थ साधता येतो”, हा श्री. महाराजांचा निरोप त्यांनी अतिशय प्रेमाने आणि स्वतः तसे अभ्यासपूर्ण जगून, सर्वांना समजेल अशा भाषेत लोकांपर्यंत पोहोचवला.

अत्यंत शांत, प्रेमळ पण ठाम, आणि प्रसन्नचित्त व्यक्तिमत्व.
गाडी थंडावतेय. चला पेट्रोल भरुन यावं, अस म्हणून आम्ही ति. बाबांकडे जात होतो आणि पुढच्या भेटीपर्यंतची शक्तीची शिदोरी घेऊन येत होतो. आज आता ते देहात नाहीत पण त्यांची आठवण आली नाही असा दिवस गेला नाही. आणि त्यामुळे त्यांची आठवण आली की ते आपल्या जवळच आहेत असं वाटत आणि आम्ही निश्चिंत होतो. अशा उत्तुंग आणि हिमालया एवढ्या व्यक्तिमत्वाबद्दल लिहिताना शब्द तोकडेच आहेत.

ती. बाबांना माझा विनम्र प्रणाम.

–  सौ. मुग्धा पेंढारकर (ठाणे).

अथांगता ज्ञानाची हेच ज्यांच मूळ व्यक्तिमत्व ते अति सामान्यांच्या अति संकुचित व्रुत्तीत उतरवण्याची त्यांची

तळमळ जीवाला मोहिनी घालणारीच आहे……..

परमतत्वाकडे सतत धाव घेण्याची त्यांची आस व झेप व त्या धावपट्टीवर इतरांना(सामान्यांना) उतरवण्याची त्यांची शक्ती व त्यांनी केलेला अविरत प्रयत्न / अविरत प्रवास ह्या स्वर्गीय दिव्यते पायी मन नमलं नाही तरच नवल………..

अति भाग्यवंतांनाच हा सहवास ……प.पू. महाराजांच्या ह्या क्रुपा वर्षावाचा आनंद अभेद्य आहे……फक्त मन:पूर्वक नमन ! दंडवत…….

–  (उपाध्ये कन्या ) सौ सीमंतिनी ठकार…..

।। श्रीराम ।।

“आपले प.पू. बाबा “

मी प.पू बाबांना अगदी प्रथम कधी भेटले ते नेमकं आठवत नाही. खूपच लहान होते. माझे वडील कै. प्रा. प्र. म. उपाध्ये हे बाबांचे सिद्धार्थ कॉलेजमधले विद्यार्थी आणि बाबांचे ‘लाडके’ विद्यार्थी! आई-अण्णा (माझे वडील) आम्हा दोघी लहान बहिणींना घेऊन, बऱ्याच वेळी बाबांच्या घरी घेऊन जात. त्यावेळी बाबा म्हणजे कोण हे काहीच कळत नव्हतं. पण तिथे जायला खूप आवडायचे. कारणे मात्र मजेशीर होती. कारण प.पू. बाबा म्हणजे ते ‘अजोबा’ खूप प्रेमळ होते, तशाच आज्जी पण प्रेमळ! त्यांची नात ‘वैजयंती’ माझ्यापेक्षा लहान पण तिच्याबरोबर खेळायला मजा यायची. बाबांचे सुपुत्र म्हणजे श्रीपादकाका, शोभाकाकू खूप अगत्याने, प्रेमाने आमचे स्वागत करीत असत. आणि प्रत्येक वेळी, आज्जी आणि शोभाकाकू काहीतरी छान खाऊ म्हणजे लाडू, वड्या वगैरे पुढे ठेवत. त्याचही भलतच आकर्षक ! एकूण काय बाबांकडे म्हणजे एका खूप छान प्रेमळ अजोबांकडे जायचं हा आनंद अवर्णनीय असायचा.

हळूहळू काही गोष्टी वाढत्या वयानुसार समजायला लागल्या. मोठे मोठे उद्योगपती, डॉक्टर्स, प्रथितयश कलाकार प.पू. बाबांच्या पाया पडत. त्यांचे शब्द कानात प्राण आणून ऐकत. ते पाहिल्यावर ‘बाबा’ हे काहीतरी वेगळे रूप आहे, याची जाणीव होऊ लागली. माझ्या वडिलांचा महणजे ती. अण्णांचा आणि प.पू. बाबांचा संवाद बहुतेक वेळा अभ्यासासंदर्भात, तत्वज्ञान, संस्कृतबद्दल असे. पण त्या वयात तेवढी प्रगल्भता नव्हती, त्यामुळे ‘हे’ संवाद लिहून ठेवलेे नाहीत. बऱ्याच वेळा ती. अण्णांबरोबर प.पू बाबांकडे जायचे. आदरयुक्त भीतीने मी गप्पच असायचे. आम्ही निघालो की माझी विचारपूस करून, “या बरं बाळ ” म्हणायचे. ते शब्द अजूनही मनांत, कानात बसलेत! त्या “ या बरं बाळ “ मध्ये फार फार मोठे आशीर्वाद दडले होते, हे आता आता कळतयं.

प.पू. बाबांच्या आठवणी तशा बऱ्याच आहेत. पण त्यातली एक आठवण आवर्जून सांगाविशी वाटते. माझी आई अचानक हार्ट attack ने गेली. त्यावेळी माझं वयं साधारणतः २५ असेल. आईने शेवटचा श्र्वास घेतला त्यावेळी तिचे नामःस्मरण चालू होते. मी तिच्या बाजूलाच बसले होते. ती अत्यंत समाधानात होती. इतक्या अचानक माझ्या डोळ्यादेखत ती गेली, याचा मला प्रचंड धक्का बसला. सर्वांनी सांगूनही, माझं दुःख काही कमी होईना! शेवटी, ती. अण्णा मला प.पू बाबांकडे घेऊन गेले. मी रडतच त्यांना नमस्कार केला. मला वाटलं, आता हे काहीतरी खूप मोठं अध्यात्म तत्वज्ञान सांगणार ! पण तसं काही न म्हणता, प.पू. बाबा पहिले वाक्य काय म्हणाले? “ बाळ ! तुला इतकं दुःख होणं नैसर्गिक, सहाजिक आहे बरं का ! शेवटी तुझी ‘आई ‘ होती ना!” का माहित नाही, या एकाच वाक्यानं इतका धीर आला, की मला ‘जे होतयं’ ते सहाजिक आहे. मग म्हणाले, “ आपलं आईवर इतकं प्रेम आहे, मग इतकं दुःख केल्यावर तिलाच वाईट वाटले ना? बघ, महाराज साधकाचा अंतकाळ कसा साधतात, हे तुला बघायला मिळालं. नामःस्मरण करताना आई गेली हे आपलं भाग्य आहे ना? तेंव्हा इतकं दुःख नको बरं !”

प.पू. बाबांचे हे शब्द म्हणजे जणू शक्तिपात! त्या क्षणापासून मी दुःख सावरुन पुनः उभी राहिले. त्यानंतर छोट्या मोठ्या प्रापंचिक अडचणींसाठी त्यांच्याकडे धावायचे. त्यांचा एखाद- दुसरा शब्द हा जणू साक्षात भगवंताचा आधार असायचा ! बाबांचा मिळालेला सहवास आणि मार्गदर्शन, ही माझ्या आयुष्यातील ‘कमाई’ आहे असं मी समजते. तर याच आधारावर, पुढील वाटचाल चालू आहे.

–  सौ.द्युती उपाध्ये केसकर.

।। श्री राम समर्थ ।।
कृतज्ञता
————————

आनंदमय जेव्हा असते मानस,
किंवा असतो क्षणिक उदास,
क्षणोक्षणी तुम्हीच मनी,
असता होऊन आठवणी।।

२६ मे १९८५ या दिवशी पूज्य बाबांची (श्री के. वि. बेलसरे) पहिल्यांदा भेट झाली, ओळख झाली, आणि बोलणेही झाले. तेव्हापासून आज २८ वर्षे, मी श्री महाराजांच्या व पूज्य बाबांच्या आणि त्यांच्या विचारांच्या सान्निध्यात आहे. अर्थात श्री. महाराजांचे व पूज्य बाबांचे विचार वेगळे नव्हते. पूज्य बाबांची एकएक आठवण म्हणजे अत्तराची एक एक कुपी आहे. कोणतीही कुपी उघडावी आणि त्या आठवणीत रमून जावे. श्री. महाराजांच्या शतसांवत्सरिक पुण्यतिथीच्या निमित्ताने, ज्यांच्यामुळे श्री महाराज कळाले, त्या पूज्य बाबांविषयी कृतज्ञता व्यक्त करतो.

पूज्य बाबांशी प्रत्यक्ष बोलणे होऊन, शेवटची भेट ११ डिसेंबर १९९७ या दिवशी झाली. या दोन्ही दिवशी (२६ मे १९८५ व ११ डिसेंबर १९९७) माझ्या मनातले ओळखून पूज्य बाबांनी मला काही गोष्टी सुचवल्या, सांगितल्या. ह्या १२॥ वर्षात असे अनुभव पूज्य बाबांनी अनेकदा दिले. त्यामुळे त्यांना केवळ “योगायोग” असे म्हणणे बरोबर नाही.

पूज्य बाबांशी, साधन, प्रपंच, व्यक्तिगत, व्यवसाय,वगैरे बर्‍याच बाबतीत बोलणे झाले. प्रत्यक्ष वन टू वन असेही काही वेळा बोलणे झाले. त्यातील काही गोष्टी येथे देत आहे. वाचकांनी त्यातून मला बाजुला काढावे व पूज्य बाबांनी काय सांगितले आहे तेवढेच पहावे, कारण पूज्य बाबांच्या संपर्कात आलेल्या अनेकांचे अनुभव थोड्या फार फरकाने असेच असतील.

आम्ही तिघेही (मी, पत्नी व मुलगा) पूज्य बाबांच्याकडे अनेकदा जायचो. यावेळी मात्र मी पूज्य बाबांकडे एकटाच काही ठरवून गेलो होतो. थोडे बोलणे झाल्यावर मी पूज्य बाबांना विचारले, “आपणास श्री महाराज काय म्हणायचे?” त्यावर ते न समजल्यासारखे दाखवून म्हणाले, “मी महाराजच म्हणायचो” त्यावर मी त्यांना म्हणालो, “नाही नाही, तसे नाही. “श्री महाराज तुम्हाला काय म्हणायचे किंवा तुमचा उल्लेख कसा करायचे?” त्यावर ते म्हणाले, “तुम्ही असे का विचारताय?” मी त्यांना कारण सांगितल्यावर पूज्य बाबा म्हणाले, “श्री महाराज मला केशवराव म्हणायचे.” पुढे बराच वेळ पू. बाबा माझ्याशी बोलत होते. व त्यांनी त्यासंदर्भात ज्या गोष्टी सांगितल्या त्या अशा:—
१. काही दिवसापूर्वी बोरिवलीच्या एक अनोळखी बाई “केशवराव कुठे राहतात?” असे विचारीत आल्या होत्या. त्यांना काही प्रश्न होते. त्यांची उत्तरे मिळाल्यावर त्या गेल्या.
२. श्री. महाराज अनेकदा “केशवराव कुठे आहेत त्यांना बोलवा.” असे म्हणून मला बोलवून घ्यायचे.
३. श्री. महाराजांना इतरांनी शंका विचारल्यास, “आज नाम घ्यायला त्यावाचून काही अडले आहे का?” असे विचारायचे. मी त्यांना काही विचारतांना, “आपण सांगाल का?” किंवा “आपण सांगावं” असं म्हणायचो. मला सगळं सांगायचे. आपल्या गुरूंशी कसं बोलावं हे समजलं पाहिजे.
४. श्री. गणपतराव दामले मला म्हणायचे, “तुम्ही फार भाग्यवान आहात, श्री महाराजांच्या तोंडी सारखे तुमचे नाव असते.”
५.श्री. तात्यासाहेब मला म्हणाले, “माझ्या नंतर श्री. महाराजांचे जास्त श्रवण तुम्ही केले.”
६. त्यानंतर त्यासंदर्भात श्री महाराजांना आपण रिपोर्टिंग करायचे हा विषय निघाला असता पूज्य बाबा म्हणाले, “तुम्ही हे रिपोर्टिंग चालू ठेवा. अगदी बारिक-सारीक गोष्टी महाराजांना सांगा. लहान मुलगा शाळेतून आल्यावर, शाळेत घडलेलं सगळं जसं आईला सांगतो त्यात कोणतीच अपेक्षा नसते. तसं तुम्ही प्रत्येक गोष्ट महाराजांना सांगा. हे एक अनुसंधानच आहे. तुम्हाला त्यांचे शब्द ऐकायला येतील. त्यांना सगुणात येणं भाग पडेल.”

मालाड येथे रविवारी सकाळी ९ ते १० प्रवचन व नंतर आरती झाल्यावर पू. बाबा थोडावेळ प्रवचनाला आलेल्या लोकांशी बोलायचे. त्यात मी ही त्यांच्याशी, सुरवातीच्या काही दिवसात बोलू लागलो. पू. बाबांच्या ज्ञानापुढे, माझे प्रश्न साधे, क्षुल्लक, अज्ञानयुक्त असतं. अशा प्रश्नांनाही पू. बाबांनी न रागावता मनापासून उत्तरे दिली. आज काही काही प्रश्नांच्या बाबतीत, “मी हे प्रश्न पू. बाबांना का विचारले ?” असं वाटून खजिल व्हायला होते. परंतु काही प्रश्नांच्या बाबतीत असे वाटते की हे प्रश्न पू. बाबांनी माझ्याकडून विचारुन घेतले. माझ्याही नकळत.

मी एकदा पू. बाबांना विचारले, “नोकरी ही भीक कशी आहे? आपण त्यांना आपले काम देत असतो.” त्यावर पू. बाबा म्हणाले, “नोकरीत एक तारखेला पगार मिळावा ही अपेक्षा असतेच ना? ती भीकच आहे.” त्यावर मी त्यांना पुढे विचारले, “मग जे व्यवसाय, प्रॅक्टीस करतात, उदा॰ वकील, डॉक्टर यांच्या बाबतीत काय म्हणायचे?”  तेव्हा पू. बाबा म्हणाले, “आपल्याकडे आशिल यावा, पेशंट यावा, आपल्याला अमुक एक पैसा मिळावा ही अपेक्षा असतेच ना? मग तीही भीकच आहे. कोण सर्वस्वी रामावर भार टाकून बसला आहे? झाली तर प्रॅक्टीस नाहीतर नाही. तोपर्यंत सगळी भीकच आहे.” त्यानंतर पू. बाबांनी “राम इच्छा” म्हणणार्‍या कोष्ट्याची गोष्ट सांगितली व म्हणाले, “तशी अवस्था असेल तर नोकरी, व्यवसाय, प्रॅक्टीस भीक नाही.”

या प्रसंगानंतर – मी एका प्रसिद्ध कंपनीत साध्या नोकरीत होतो. १३ वर्षे नोकरी झाली होती. मी पूज्य बाबांना मार्च १९८६ मधे “नोकरी सोडू का?” असे विचारले. त्यावर त्यांनी मला एक वर्ष थांबायला सांगितले. मी परत मार्च १९८७ मधे पूज्य बाबांना “नोकरी सोडू का? १ वर्ष झाले.” असे सांगितले. त्यावर पूज्य बाबा असे म्हणाले, “एक वर्ष पटकन गेले. या बजेटचे काय परिणाम होतात ते बघू. अजून तीन महिने थांबा.” आता मी ठरवले परत पू. बाबांना विचारायचे नाही. वेळ तीन महिन्यावर आली होती. ७ जून १९८७ ला आम्ही तिघेही (मी, पत्नी, मुलगा) नेहेमीप्रमाणे सहजच पू. बाबांकडे गेलो होतो.थोडे इतर विषय झाल्यावर पू. बाबांनी मला विचारले, “तुम्ही तो राजीनामा देणार होतात तो दिला का?” मी म्हटले, “तुम्ही तीन महिने थांबा असे म्हणाला होता.” त्यावर पू. बाबा म्हणाले, “उद्या द्यावा”. मी दुसर्‍या दिवशी ८ जून १९८७ ला लगेच राजीनामा दिला. त्यांचे ऐकण्याची बुद्धी व शक्ती त्यांनीच दिली. आज सर्व गोष्टी खर्‍या असूनही स्वप्नवत वाटतात.

पूज्य बाबांनी माझी जबाबदारी घेतल्यासारखे झाले होते. नव्हे ती जबाबदारी त्यांनी घेतलीच होती. नोकरी सोडल्यावर पू. बाबा मला कायम विचारत असत, “बरे चालले आहे ना? प्रपंचाला काही कमी पडत नाही ना? मी, ” होय कमी पडत नाही.” असे म्हणायचो. दर ८-१० महिन्यांनी पू. बाबांचा हा प्रश्न ठरलेला व माझे उत्तर ठरलेले असायचे. माझ्या पत्नीलाही ते “बरे चालले आहे ना?” असे विचारायचे. १९९५ साली असेच वरील संभाषण झाल्यावर पू. बाबा म्हणाले, “तुम्हाला असे वाटते का की, व्यवसायात नोकरीपेक्षा जास्त पैसा मिळतो तर तसे नाही. प्रारब्धात असेल तेवढाच पैसा मिळतो. बरेचदा पू. बाबांशी बोलतांना त्या वेळी त्यांना काय म्हणायचे आहे ते कळत नसे. घरी गेल्यावर विचारचक्र सुरू होई.

मी व माझा मित्र त्या कंपनीत एकाच दिवशी (२०-१२-१९७२) लागलो होतो. त्याचे वडील दर रविवारी कुर्ला येथून पू. बाबांच्या प्रवचनाला येत असत. तो अजून नोकरीत होता. मी त्याला फोनवर विचारल, “तुला एक नाजुक प्रश्न विचारु का? तुझी आजची वार्षिक प्राप्ती किती?” त्याचे उत्तर ऐकून मला आश्चर्य वाटले. त्याची व माझी प्राप्ती एकच होती.

मार्च १९८६ ते जुलै १९८७ या सव्वा वर्षाच्या काळात पू. बाबांनी मला नोकरी सोडू दिली नाही व त्यायोगे अनेक गोष्टी शिकविल्या. पू. बाबांनी काही जणांना नोकरी ‘सोडू नका’ सांगितले होते तर काहींना ‘सोडा’ असे सांगितले, जसे मला सांगितले. त्यांचे ऐकून सर्वांचे उत्तमच झाले. ज्यांना नोकरी सोडू नका सांगितले होते ते सर्व आज निवृत्त आहेत.

आम्हाला तिघांना सख्यभक्ती फार आवडते. पू. बाबांनी ज्याच्या त्याच्या मनोरचनेप्रमाणे त्याला योग्य गोष्टी सांगून साधन करण्यास सांगितले. सकाळी किती वाजता उठावे हे सुद्धा व्यक्तिनुसार, व्यक्तिस्वभावानुसार, त्याच्या नोकरी-व्यवसायानुसार सांगितले.

आमचे कुटुंब फार भाग्यवान आहे असे मी समजतो. आम्ही पू. बाबांच्या सहवासासाठी फार आतूर होतो. उत्सुक होतो. (आधाशी होतो म्हणा ना!)

मी काही महिने रोज सकाळी मालाडला श्री महाराजांकडे जपासाठी जात असे. जप झाल्यावर पू. बाबांना नमस्कार करून घरी जात असे. श्री बावकर गुरुवारी मठात व पू. बाबांकडे येत असत. गुरुवारी आम्ही दोघेही पू बाबांकडे जाऊ लागलो. पू. बाबा आम्हाला महाराजांच्या गोष्टी सांगू लागले. हे कळल्यावर माझी पत्नी, डॉक्टर देशपांडे, व सौ. देशपांडे वहिनी येऊ लागल्या. पुढे ही श्रोत्यांची संख्या वाढत जाऊन १५ ते १७ पर्यंत गेली. वेळ सकाळी साधारण ८ ते ९ असायची. सुट्टिचा दिवस नसताना सकाळी एवढे लोक घरी असल्यावर केवढी गैरसोय असणार! मुलींना आटपून जायचे असायचे. सकाळी आटपायची घाई असणारच. आम्ही सर्व श्री. श्रीपाद दादा, सौ. शोभना वहीनी, वैजू, कल्याणी, मीरा यांचे फार फार आभारी आहोत.

पू. बाबांची दर रविवारची प्रवचने, गुरुपौर्णिमेच्या उत्सवातील प्रवचने, कार्तिक महिन्यातील काकड्याची प्रवचने, आम्ही चुकविली नाहीत. त्यांच्या बरोबर गोंदवल्यास व हेब्बळीला जायला मिळालं आणि तिथली प्रवचनेही ऐकायला मिळाली. इतके असूनही गोंदवल्यात संध्याकाळी त्यांच्या खोलीत गर्दीत आम्ही असायचो.

या सर्वाहून अधिक म्हणजे पू. बाबांची नामामृतधारा ही दुपारी मालाडला मोजक्या १५-२० श्रोत्यांसमोर झालेली ३ प्रवचने तीन दिवस प्रत्यक्ष ऐकण्याची संधी मिळाली. दुपारी २ ते ३ वेळ असावी वाटते. आम्ही दुपारी जेवून प्रवचनाला गेलो होतो. ते तीन दिवस सोडुन पू. बाबांनी दुपारच्या वेळेत प्रवचने केल्याचे ऐकलेले नाही. साधनाच्या दृष्टीने ही प्रवचने फारच उपयोगी आहेत.

पू. बाबा कुणाच्याही घरी न जाता प्रत्येकाला घरच्यासारखे (वडील/आजोबा) होते. आमच्या (आणि प्रत्येकाच्या) घरातील बारीकशी गोष्टही त्यांच्या लक्षात असायची व त्याचे आम्हाला आश्चर्य वाटायचे. त्यांना कोणत्या गोष्टीची माहिती नव्हती असे नव्हतेच. ते ज्ञानी असूनही त्यांच्याकडे नम्रता, अमानित्व होते. ते खूप प्रेमळ होते. आपल्या माणसांच्या बारीकशा गोष्टींचे, बायकांनी केलेल्या पदार्थांचे कौतुक होते. पण साधनाच्या बाबतीत कठोर होते. ज्या दिवशी जप झाला नसेल त्याच दिवशी “आजचा जप झाला का?” असे पण प्रेमानेच, विचारायचे व आपण खजिल व्हायचो. स्वतःकडे गुरुत्व घेतले नाही. पाद्यपूजा नाही, गळ्यात हार नाही, कुणाला अनुग्रह नाही. सगळ्यांनी गोंदवल्याला अनुग्रह घ्यायचा. बरं सगळ्यांना गोंदवल्याचा श्री महाराजांचा अनुग्रह नाही, काहींना गडावर समर्थांचा (श्री. रामदास स्वामी) काहींना ज्ञानेश्वर माऊलींचा अनुग्रह घेण्यास सांगितले.

पूज्य बाबांविषयी काय आणि किती लिहू असे होऊन जाते. ते आमच्यासाठी कोण आहेत, काय आहेत हे शब्दात सांगणे कठीण आहे. ते क्षितीजासारखे होते व आहेत. त्यांचा थांग लागणे कठीण आहे. पू. बाबांच्या आठवणी किती सांगाव्या? त्यांच्या आठवणीत आम्ही विरघळून जातो. श्री. ज्ञानेश्वर महाराज श्री. निवृत्तीनाथांविषयी लिहिताना जसे भारावून लिहितात, तसेच काहीसे आमचे पूज्य बाबांविषयी लिहिताना किंवा बोलताना होईल असे वाटते.

पूज्य बाबांना असे म्हणावेसे वाटते:—

जे मागितले ते दिलेत, न मागितले तेहि दिलेत।
केलीत सगळ्याची पूर्तता, करीतो व्यक्त कृतज्ञता।।१।।

दिलेत महाराज, दिलेत नाम, दिलेत अनंत विचार।
आणि सांगितलेत जीवन शिका, करून विचार सारासार।।२।।

आलो नाही दरवेळी, मनांत काही हेतू धरून।
नाही गेलो रिक्त हस्ते, कधीच तुमच्या घरून।।३।।

अपात्र आम्ही असूनही, केलेत उदंड प्रेम।
क्षणोक्षणी तुमच्या मनी, अमुचा योगक्षेम ।।४।।

दर दिवशी सांजवेळी, होते जेव्हा दिवेलागणी।
दाटून येती मनोमनी, असंख्य तुमच्या आठवणी।।५।।

खऱ्या गुरूंना जाणे नाही, शिष्य खरा रडत नाही।
सारे मला माहित आहे, पण सगुण रूप स्मरत आहे।।६।।

निवृत्तीनाथही रडले होते, तेथे आमची काय कथा।
इतरांना कळणार कशी, आमच्या मनातील व्यथा।।७।।

–  श्री. हेमंत विद्वांस (मुंबई)

भावांजली

🌷श्री विष्णुपुत्र तू केशवा
सरस्वतीच्या लाघवा
नमस्कारीतो गुरुरावा
साचभावे…

🌷तू ज्ञानाचे भांडार
गुरोपदेशाचे सार
तू नामाचा जागर
निरंतर…

🌷तू गुरुआज्ञेचा आहेव
विकल्पास नसे वाव
हद्दपार जिथे माव
तेचि तूच…

🌷अमानित्वाची तू खूण
नको ग्रंथांची चाळण
नको भ्रमंतीचा शीण
तुज देखता…

🌷रूप तुझे देखणे
सर्वांगाने लोभसवाणे
तयांत पूर्ण भक्तिचे लेणे
शोभे तुजला…

🌷तुझिया वाणीचा गोडवा
नायनिष्ठेचा गारवा
अंशात्मक तरी यावा
मजअंगी…

🌷तुझी नम्रता वाखाणावी
का ज्ञानाची पूजा करावी
का नामाची रसना घ्यावी
न कळे मला…

🌷सद्शिष्य श्रीमहाराजांचा
आदर्श सकल साधकांचा
मार्ग दाविला तू साचा
आत्मपदाचा…

🌷ज्ञानेश्वरीचा तू उपासक
ब्रम्हचैतन्यांचा सूसेवक
सुखाचा परमार्थ नेमक
बोधिला जना…

🌷आनंदाचे तू निधान
गोंदवल्याचे तू चैतन्य
रामनामाचे सूक्ष्म निशाण
रोविले जनी…

🌷जरी देह झाला पीडित
ज्ञानयज्ञ चाले अखंडित
साधकांचे हे पूर्वसंचित
कळो आले…

🌷मी रजतमाचा महामेरू
आलस्याचा आगरू
कसा सांग मी सावरू
तुजविण…

🌷कैसा एकांत जपावा
कैसा लोकांत सांभाळावा
व्यवहार तो कैसा व्हावा
न कळे मजला…

🌷दृष्याचे हे दृढ बंधन
सहा रिपुंचे वेष्टन
अहंकाराचे आसुरी धन
मन सोडवेना…

🌷ध्येय माझे मुळी ठरेना
निश्चय मतिचा होईना
अंतर्मुखता मानवेना
काही केल्या…

🌷प्रपंचासक्तीचा मी बळी
कैसी पाठी लागली खेळी
सूत्रधार विसरे सर्वकाळी
उघडपणे…

🌷सूत्रधाराचा आठव यावा
त्याला कधी न विसरावा
तो ऱ्हुदयी प्रकटावा
ऐसे वाटे…

🌷या लागी एकचि आधार
गुरुप्रेम अपरंपार
त्यातचि नामाचे सार
असतचि आहे…

🌷तुझे गुरुप्रेम पाहोनी
दाटे कंठ नीर नयनी
तसे प्रेम भरभरोनि
मजला यावे…

🌷गुरूला कधी न विसरावे
अस्तित्व अखंड लाभावे
मार्ग ऋमिता गवसावे
समाधान…

🌷ही एकमेव उरी आस
दयावंता पुरवाल खास
आहे मजसि विश्वास
अंतर्यामी…

🌷म्हणोनी आलो तुझिया दारी
हाती घेवोनी कटोरी
कृपा करावी मजवरी
ते प्रेम देवोनी…

–  बा. वा. काशीकर (विरार)